قدس آنلاین- ۱۲ اردیبهشت ۵۸ و شهادت استاد شهید مرتضی مطهری، روزی را به نام روز معلم به تقویم کشور افزوده است تا همچون سنتی دیرپای سخن گفتن در خصوص آموزش و پرورش و طرح آن در حوزه عمومی منحصر به یک هفته شود.
با این حال پرسش آن است که چرا با وجود ضرورت حل مسائل پیش روی معلمان و البته تأکید بسیار بر تکریم مقام اینان؛ نظام آموزش و پرورش همچنان با انبوهی از مشکلات رو به‌رو است؟
فرمولی برای مطالبه‌گری منطقی نداریم
علی پورسلیمان، کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه این نهاد موتور اصلی توسعه و بزرگ‌ترین چرخ دندانه «فرهنگ» یک جامعه است، ابراز تأسف می‌کند که به دلیل غلبه روزمرگی و بی‌برنامگی در مجموع به حاشیه رانده شده است. یکی از کارکردهای اصلی آموزش در هر جامعه انتقال ارزش‌های جامعه و نیز انتظارات حکومت به نسل جدید و جوان آن است، اما به نظر می‌رسد این بی‌توجهی سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران جامعه نسبت به مطالبات این مجموعه تأثیرگذار موجب شده بحران بی‌اعتمادی شکاف بین این دو را به حداکثر برساند. از سوی دیگر فرمولی برای مطالبه‌گری منطقی و کنشگری کم هزینه در میان معلمان تعریف و تبیین نشده است.
به باور او با وجود تعریف و تمجیدهایی که از معلمان می‌شود، اما هنوز معلمان کشور هویتی حرفه‌ای برای اثبات کارآیی خود در جامعه ندارند. نداشتن تعریف مشخص برای مؤلفه هویت حرفه‌ای موجب شده تا جامعه، معلم و معلمی را به عنوان یک حرفه و تخصص جدی نداند و البته این نگرش به مسئولان جامعه نیز سرایت کرده است. ساز و کار تعریف و تبیین این هویت حرفه‌ای می‌تواند تأسیس درست و منطقی سازمان نظام معلمی به عنوان یک نهاد مدنی مستقل را موجب شود. با وجود آنکه راه‌اندازی این نهاد پیش از این مورد تأکید قرار گرفته و مجلس به آن رأی داده بود، اما هیچ‌گاه از حد حرف بالاتر نرفت. وزیر آموزش و پرورش فعلی نیز با وجود آنکه تأسیس این نهاد را از اهم برنامه‌های خود اعلام کرده بود، اما تا کنون از اجرایی کردن آن طفره رفته است.
به اعتقاد پورسلیمان تأسیس سازمان نظام معلمی بهترین هدیه‌ای است که می‌تواند در هفته معلم به معلمان کشور هدیه شود.
حل مشکلات معلمان نیازمند برنامه‌ای طولانی مدت
اگر از مشکلات معیشتی و نبود عدالت آموزشی که درد مشترک تمام معلمان است بگذریم، کاهش کیفیت آموزش و پرورش از موارد نگران کننده‌ای است که حالا بیش از همیشه به ورود جدی دولت و برطرف کردن مشکلات این قشر اثرگذار در جامعه نیاز دارد. سید کاظم اکرمی، از وزیران پیشین آموزش و پرورش که از بروز این وضعیت نگران است، می‌گوید باید برای معلمان کاری کرد؛ زیرا با ادامه این نارضایتی‌ها، افراد باهوش و متفکر انگیزه‌ای برای انتخاب شغل معلمی ندارند. افراد متوسط هم انسان‌های متوسط تربیت می‌کنند و در آن صورت کشور پیشرفت نخواهد کرد.
او ریشه اصلی مشکلات موجود در آموزش و پرورش را نداشتن تعریفی جامع برای انتخاب افراد در تمام سطوح از ریاست‌جمهوری گرفته تا وزارتخانه و سازمان‌ها دانسته و می‌گوید که هر فردی بدون سابقه علمی و سابقه‌ای در خور توجه سال‌ها مسئولیت پذیرفته و کارهایی انجام می‌دهد که اثرات منفی آن را مدت‌ها در جامعه شاهد هستیم.
این کارشناس کهنه‌کار آموزش و پرورش که معتقد است مسئولان برخی وزارتخانه‌ها شاخص‌های توانایی انجام کار را ندارند، از مشکلات بی توجهی به سند چشم‌انداز هم سخنانی دارد. به اعتقاد او اگر این سند مشکلاتی دارد، باید نقص‌هایش برطرف و به آن عمل شود. باید در اداره امور، برنامه وجود داشته باشد و تلاش کنیم درگیر روزمره‌گی نشویم. برای رفع مشکلات و تحقق وعده‌ها به معلمان باید برنامه‌ای بلند مدت داشته باشیم، اما متأسفانه اکنون برنامه‌های ما روزانه، هفتگی و ماهانه شده است.
مرتضی حاجی وزیر سابق آموزش و پرورش نیز معتقد است برای برطرف کردن مشکلات موجود جامعه معلمان به سندی فراتر از سند درونی آموزش و پرورش نیاز است. سندی که نقش و مسئولیت حمایت از نظام تعلیم و تربیت را در دستگاه‌های کشور و با نگاهی ملی بررسی کند. سندی ملی و چند جانبه که تبدیل به سندی تحول درونی در آموزش و پرورش شد. سند تحول مسیری را در آموزش و پرورش مشخص کرد اما جوابگوی تقسیم کار ملی در حوزه آموزش و پرورش نیست و جای تنظیم سند ملی در آموزش و پرورش خالی است.
آموزش و پرورش اولویت مسئولان نیست
دغدغه‌های معلمان کم نیست. از حقوق و مزایای کم گرفته تا مشکلات اضافه کار، محل تدریس، کمبودهای امکانات آموزشی و محتوای کتاب‌های درسی و... مواردی که اگر در کنار مشکلات زیادتر معلمان مدرسه‌های کپری و کانکسی و روستاهای محروم گذاشته شود، سختی کار آنان بیشتر از پیش به چشم می‌آید. شاید برای همین است که مسئولان هر از گاهی با وعده‌هایی آن‌ها را امیدوار می‌کنند.
میرحمایت میرزاده، عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی در خصوص این وعده‌های زیبا می‌گوید که بیشتر آن‌ها مسائل مالی و مربوط به حق و حقوقی قانونی است؛ وعده‌هایی که برخی از آن‌ها مشخص است محقق نمی‌شود؛ زیرا برای تحققشان نیاز به وضع قانون و اقدام‌های پایه‌ای است.
او که دلیل اصلی مشکلات معلمان را اولویت نبودن آموزش و پرورش در کشور می‌داند، از تلاش‌هایی می‌گوید که باید در وزارتخانه آموزش و پرورش انجام می‌شد، اما آن طور که باید و شاید برای آن وقت گذاشته نشد و کاری صورت نگرفت. تفویض اختیار و تمرکز زدایی از اقدام‌های بدون هزینه‌ای است که می‌تواند سطح رضایت‌مندی را در معلمان افزایش دهد؛ زیرا تمام مشکلات موجود مسائل مادی نیست. سپردن تمام اختیارات مدرسه‌ها به وزارتخانه و مراکز استان هزینه‌ها را بالا برده و مشکلات را دو چندان می‌کند.
میرزاده از تمرکزی می‌گوید که تنها در اختیار وزارت آموزش و پرورش است و در عمل معلم در کلاس درس اختیاری ندارد و انگیزه‌هایش را از دست می‌دهد. از امکاناتی می‌گوید که تمامی ادارات برای ارائه خدمت به کارکنان خود دارند، اما آموزش و پرورش حداقل‌ترین‌ها را داراست.
این نماینده مجلس برای ایجاد انگیزه و رضایت خاطر توضیح می‌دهد که در این شرایط انتظار نیست فاصله دریافتی حقوق معلمان با سایر دستگاه‌ها برطرف شود، اما انتظار می‌رود تصمیمی گرفته شود تا حقوق معلمان پیش از سایر دستگاه‌ها پرداخت شود. نیاز است که معلمان بدانند دولت و نظام در حد توان برای آن‌ها کارهایی هر چند کوچک انجام می‌دهند.
نظر شما